تحلیل رقبا چیست | چگونه آنالیز رقبا را انجام دهیم؟
زمان تخمینی مطالعه: 11 دقیقه
تحلیل رقبا (Competitor Analysis) چیست
تحلیل رقبا (Competitor Analysis) به معنای مطالعه و بررسی رقبای یک سازمان است که به منظور ارزیابی وضعیت رقابتی در صنعت و تعیین نقاط قوت و ضعف رقبا به کار میرود. هدف از تحلیل رقبا، به دست آوردن اطلاعات مربوط به رقبای صنعت و استفاده از این اطلاعات در برنامهریزی و تصمیمگیریهای استراتژیک است.
در این تحلیل، معمولاً عواملی مانند تعداد رقبا، نوع محصولات و خدمات ارائه شده توسط رقبا، بازارهای هدف، قیمتگذاری، استراتژیهای بازاریابی و تبلیغاتی و نقاط قوت و ضعف آنها مورد بررسی قرار میگیرد. با استفاده از این اطلاعات، سازمان میتواند برنامهریزی استراتژیهای مناسبی برای رقابت با رقبای خود انجام دهد و در بازار بهترین عملکرد را داشته باشد.
چرا تحلیل رقبا مهم است؟
تحلیل رقبا برای سازمانها بسیار مهم است زیرا:
شناسایی رقبای موجود در بازار: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند رقبای خود را بهتر شناسایی کند و اطلاعات مربوط به آنها را جمعآوری کند. این اطلاعات شامل تعداد و نوع رقبا، محصولات و خدمات ارائه شده، بازارهای هدف و استراتژیهای بازاریابی و تبلیغاتی است.
تعیین نقاط قوت و ضعف رقبا: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند نقاط قوت و ضعف رقبای خود را تعیین کند. با شناخت نقاط قوت و ضعف رقبا، سازمان میتواند برنامهریزی استراتژیهای خود را به نحوی انجام دهد که بتواند در برابر رقبا برتری داشته باشد.
ارزیابی موقعیت رقابتی سازمان: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند موقعیت رقابتی خود را در بازار بررسی کند. با شناخت موقعیت رقابتی خود، سازمان میتواند استراتژیهای مناسبی را برای بهبود موقعیت خود در بازار تدوین کند.
شناخت مزیت رقابتی سازمان: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند مزایای خود را نسبت به رقبا شناسایی کند. با شناخت مزیت رقابتی خود، سازمان میتواند استراتژیهایی را طراحی کند که بتواند مزایای خود را حفظ کرده و در مقابل رقبا برتری داشته باشد.
برنامهریزی استراتژیهای مناسب: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند برنامهریزی استراتژیهای مناسبی را بر اساس تحلیل رقبا، شناسایی مزایای و ضعفهای رقبای شما و سپس بهرهبرداری از آنها به منظور بهبود عملکرد شما است. این به شما کمک میکند تا بهترین راهکارها را برای دستیابی به هدف خود انتخاب کنید.
شناخت روند بازار و تغییرات آن: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند روند بازار و تغییرات آن را شناسایی کند. با شناخت تغییرات بازار، سازمان میتواند استراتژیهای مناسبی را برای مدیریت تغییرات و بهبود عملکرد خود در بازار تدوین کند.
برنامهریزی برای ایجاد تفاوت با رقبا: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند برنامهریزیهایی را برای ایجاد تفاوت با رقبا انجام دهد. با ایجاد تفاوت با رقبا، سازمان میتواند بازار خود را گسترش دهد و به نوآوریهای خود ارزش افزوده دهد.
بنابراین، تحلیل رقبا به سازمانها کمک میکند تا برای بهبود عملکرد خود در بازار، راهکارهای مناسبی را انتخاب کنند و از رقبا پیشی گیرند.
چه کسب و کارهایی را به عنوان رقیب در نظر بگیریم؟
رقبا در هر صنعت و بازاری ممکن است شامل شرکتهای مختلفی باشد. برای مثال، در صنعت خودروسازی، رقبای یک شرکت ممکن است شامل شرکتهای خودروساز داخلی و خارجی، سازندگان قطعات خودرو و شرکتهای اجاره خودرو باشد.
در هر صنعت، رقبا را میتوان به چند دسته تقسیم کرد، به عنوان مثال:
رقبای مستقیم (Direct Competitors): شرکتهایی هستند که در همان بازار و صنعت و برای همان محصولات و خدمات رقابت میکنند.
رقبای غیرمستقیم (Indirect Competitors): شرکتهایی هستند که در صنایع مختلف و با تولید محصولات مشابه یا جایگزین به محصولات شما فعالیت میکنند.
رقبای جدید (New Entrants): شرکتهایی هستند که در آینده میتوانند وارد بازار شوند و رقابتی برای شما ایجاد کنند.
رقبای جانبی (Adjacent Competitors): شرکتهایی هستند که در صنایع مرتبط با صنعت شما فعالیت میکنند و محصولات و خدماتی را ارائه میدهند که میتواند به نوعی محصولات شما را جایگزین کند.
بنابراین، برای شروع تحلیل رقبا، ابتدا باید رقبای مستقیم و غیرمستقیم خود را در صنعت خود شناسایی کرده و به بررسی مزایا و معایب هرکدام بپردازید. سپس، به بررسی وضعیت رقابتی هر یک از رقبا، استراتژیهای آنها و روند رشد آنها میپردازید.
مزایای تحلیل رقبا چیست؟
تحلیل رقبا برای سازمانها دارای مزایای فراوانی است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شناخت بهتر بازار: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند بازار خود را بهتر شناخته و تفاوتهای خود با رقبا را درک کند. این مسئله به سازمان کمک میکند تا بهترین استراتژیها و راهکارها را برای توسعه کسب و کار خود پیدا کند.
بهبود عملکرد: با شناخت مزایا و معایب رقبا، سازمان میتواند بهبود عملکرد خود را در بازار پیدا کند. این به سازمان کمک میکند تا راهکارهای مناسبی برای افزایش سهم بازار خود انتخاب کند و بتواند در مقابل رقبای خود قدرتمند باشد.
شناسایی فرصتها: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند فرصتهای جدید را در بازار شناسایی کند. این به سازمان کمک میکند تا به طور مداوم در صدر رقابت باشد و در صورت نیاز به تغییر، در دورههای بعدی از بازار بهترین استفاده را بکند.
بهینهسازی استراتژی بازاریابی: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند بهترین استراتژی بازاریابی را انتخاب کند. این به سازمان کمک میکند تا بهترین راهحلها را برای جذب مشتریان و افزایش سهم بازار خود پیدا کند.
بهبود محصولات و خدمات: با شناخت نقاط قوت و ضعف رقبا، سازمان میتواند محصولات و خدمات خود را بهبود بخشید. این به سازمان کمک میکند تا محصولات و خدمات بهتری را برای مشتریان خود ارائه دهد و به دلیل رقابت با رقبای خود بهبودهای مستمر را اعمال کند.
کاهش ریسک: با شناخت رقبا، سازمان میتواند ریسکهای بازار را کاهش دهد. با دانستن اینکه رقبای خود در چه حوزههایی فعالیت میکنند و چگونه به بازار نزدیک میشوند، سازمان میتواند بهترین تصمیمگیریها را برای کاهش ریسک در برابر رقبای خود اتخاذ کند.
بهبود نقطه تعادل مالی: با تحلیل رقبا، سازمان میتواند بهترین رویکرد برای مدیریت مالی خود را پیدا کند. سازمان میتواند با تحلیل مشخصات مالی رقبا، هزینهها، درآمدها، تجربیات و استراتژیهای موفقیتآمیز رقبا، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کند و برای بهبود نقطه تعادل مالی خود از این دانش استفاده کند.
بنابراین، تحلیل رقبا برای سازمانها ابزاری مهم است که به آنها کمک میکند در مقابل رقبای خود قدرتمندتر باشند و استراتژیهای مناسبی را برای رشد و توسعه کسب و کار خود پیدا کنند.
چطور تحلیل رقبا انجام دهیم؟
برای انجام تحلیل رقبا، مراحل زیر را میتوان دنبال کرد:
شناسایی رقبا: در ابتدا، باید رقبای اصلی خود را در بازار شناسایی کنید. این شامل رقبای مستقیم و غیرمستقیم شما است که به صورت مستقیم در حال رقابت با شما هستند یا به هر دلیلی باعث از دست رفتن مشتریان شما میشوند.
جمعآوری اطلاعات: برای انجام تحلیل رقبا، باید اطلاعات مربوط به رقبا را جمعآوری کنید. این شامل اطلاعات مالی، محصولات و خدمات، استراتژیهای بازاریابی، نقاط قوت و ضعف و عملکرد آنها است.
تحلیل استراتژیهای بازاریابی: در این مرحله، باید استراتژیهای بازاریابی رقبا را بررسی کنید. شما باید مشخص کنید که رقبای شما از چه روشهایی برای جذب مشتری استفاده میکنند، از چه رسانههایی استفاده میکنند و چگونه با مشتریان خود در ارتباط هستند.
شناسایی نقاط قوت و ضعف رقبا: در این مرحله، باید نقاط قوت و ضعف رقبای شما را شناسایی کنید. شما باید مشخص کنید که رقبای شما در چه زمینههایی موفق بودهاند و در کدام زمینهها ضعیف هستند.
مقایسه با عملکرد خود: در این مرحله، باید عملکرد خود را با عملکرد رقبا مقایسه کنید. شما باید مشخص کنید که در چه زمینههایی با رقبای خود رقابت میکنید و در کدام زمینهها میتوانید بهبود کنید.
تدوین استراتژی: پس از انجام تحلیل رقبا، شما باید استراتژی خود را برای رقابت با رقبای خود تدوین کنید. با توجه به نقاط قوت و ضعف رقبای شما و استراتژیهای بازاریابی آنها، شما میتوانید استراتژی خود را برای جذب مشتریان و رقابت با رقبا بهبود بخشید.
پیگیری و نظارت: بعد از تدوین استراتژی، باید آن را به عمل انجام دهید و عملکرد خود را با عملکرد رقبا مقایسه کنید. همچنین، باید به نظارت بر عملکرد رقبا و تغییراتی که در بازار رخ میدهد توجه کنید تا در صورت لزوم استراتژی خود را بازنگری کنید.
استفاده از ابزارهای تحلیل رقبا: در انجام تحلیل رقبا، میتوانید از ابزارهای مختلفی مانند SWOT analysis، PEST analysis، Porter’s Five Forces و … استفاده کنید. این ابزارها به شما کمک میکنند تا به نقاط قوت و ضعف رقبا، فرصتها و تهدیدهای بازار و شرایط کلی بازار دسترسی پیدا کنید.
در کل، تحلیل رقبا یکی از مهمترین و موثرترین ابزارهایی است که برای مدیریت بازاریابی و بهبود عملکرد کسبوکار به کار میرود. این تحلیل به شما کمک میکند تا با دانش بهتری در مورد رقبا و بازار خود داشته باشید و استراتژیهای مناسبی برای رقابت با رقبای خود تدوین کنید.
ابزارهای کارآمد در تحلیل رقبا
در تحلیل رقبا میتوان از ابزارهای مختلفی استفاده کرد. به بعضی از این ابزارها در زیر اشاره شده است:
SWOT analysis: در این روش، نقاط قوت (Strengths)، ضعفها (Weaknesses)، فرصتها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) مربوط به شرکت و رقبا بررسی میشوند.
PEST analysis: در این روش، عوامل سیاسی (Political)، اقتصادی (Economic)، اجتماعی (Social) و فناوری (Technological) موثر بر بازار بررسی میشوند.
Porter’s Five Forces: در این روش، پنج نیروی رقابتی شامل تهدید از جانب رقبا (Threat of new entrants)، تهدید از جانب محصولات جایگزین (Threat of substitutes)، قدرت مذاکره با مشتریان (Bargaining power of buyers)، قدرت مذاکره با تأمین کنندگان (Bargaining power of suppliers) و رقابت درون صنعت (Rivalry among existing competitors) بررسی میشوند.
Benchmarking: در این روش، عملکرد شرکت خود با عملکرد شرکتهای رقیب مقایسه میشود.
Customer Analysis: در این روش، ویژگیهای مشتریان، نیازها و خواستههای آنها بررسی میشوند تا شرکت بتواند استراتژیهای مناسبی برای جذب و نگهداشت مشتریان تدوین کند.
Marketing Mix Analysis: در این روش، محصول، قیمت، تبلیغات و توزیع محصولات شرکت و رقبا بررسی میشوند.
Brand Analysis: در این روش، وضعیت برند شرکت و رقبا بررسی میشود تا شرکت بتواند استراتژیهای مناسبی برای تقویت برند خود تدوین کند.
در کل، تحلیل رقبا نیازمند استفاده از یک یا چندی از ابزارهای بالاست.
کتاب های مفید در زمینه تحلیل رقبا
در زمینه تحلیل رقبا، بسیاری از کتب و منابع آموزشی مفید وجود دارند که میتوانید از آنها بهره ببرید. در زیر چند کتاب معرفی شده است:
“Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors” نوشته Michael E. Porter
“Blue Ocean Strategy: How to Create Uncontested Market Space and Make Competition Irrelevant” نوشته W. Chan Kim و Renée Mauborgne
“The Art of War” نوشته Sun Tzu
“Playing to Win: How Strategy Really Works” نوشته A.G. Lafley و Roger L. Martin
“Market Intelligence: How and Why Organizations Use Market Research” نوشته Caroline Harrison
“The Challenger Sale: Taking Control of the Customer Conversation” نوشته Brent Adamson و Matthew Dixon
همچنین، منابع آموزشی آنلاین نیز برای یادگیری تحلیل رقبا مفید هستند، به عنوان مثال میتوان به دوره های آموزشی آنلاین در وبسایت Udemy، Coursera، LinkedIn Learning و… اشاره کرد.
مقالات پیشنهادی:
- تحقیقات بازار چیست؟مراحل دقیق تحقیقات بازار + مثال
- چگونه یک استراتژی بازاریابی موفق تدوین کنیم؟
- بیزینس پلن چیست؟
- سهم بازار (Market Share) چیست؟ راهنمای جامع نحوه محاسبه و افزایش سهم بازار + مثال
سخن پایانی
تحلیل رقبا به شما اجازه میدهد تا بهترین راهکارهایی که میتوانید برای بهبود جایگاه کسب و کارتان در بازار ارائه دهید، را پیدا کنید. با تحلیل رقبا، شما میتوانید نقاط قوت و ضعف رقبا، فرصتها و تهدیدات بازار و همچنین بازارهای جدید و نیازهای مشتریان را شناسایی کنید.
همچنین با کمک تحلیل رقبا، میتوانید برنامههای بازاریابی، فروش، محصولات و خدمات خود را بهبود بخشید و درنهایت به دستیابی به موفقیت در بازار کمک شایانی کنید.
درباره اشکان ارکانی
حرفه خود را با برنامه نویسی آغاز کردم و رفته رفته وارد حوزه سئو و دیجیتال مارکتینگ شدم و در مسیر تحلیل کسب و کارهای مختلف از منظر بازاریابی دیجیتال قدم گذاشتم. این وبلاگ را با علاقه فراوان و برای کمک به رشد کسبوکارها در فضای دیجیتال راه اندازی کردم. در این وبلاگ تجربیات و تحقیقات خود را در سئو و دیجیتال مارکتینگ به اشتراک می گذارم.
نوشته های بیشتر از اشکان ارکانی
دیدگاهتان را بنویسید