مدل بازاریابی ساستک (SOSTAC) چیست؟
زمان تخمینی مطالعه: 14 دقیقه
مدل بازاریابی SOSTAC، یک روش ساختارمند برای برنامهریزی استراتژی بازاریابی است که در دهه ۱۹۹۰ توسط پل سمیت (Paul Smith) توسعه یافت. این مدل، شامل پنج مرحله اصلی میباشد که شامل الگوهای استراتژیک آنالیزی (Analysis)، استراتژیگذاری (Strategy), برنامهریزی (Tactics)، اجرا (Implementation) و کنترل (Control) میباشد.
در این مدل، هر مرحله به شکل یک الگوی اصلی تعریف شده است که باید به ترتیب پیروی شود. این الگوها باید به گونهای تنظیم شوند که بهترین نتیجهی ممکن در برنامهریزی بازاریابی بدست آید.
در اینجا مخفف SOSTAC به معنی “Situation, Objectives, Strategy, Tactics, Action, Control” میباشد که به ترتیب به معنی وضعیت، اهداف، استراتژیها، تاکتیکها، عمل و کنترل میباشد. با پیروی از این مراحل، بازاریابان میتوانند برنامههای بازاریابیشان را به بهترین نحو ممکن طراحی و اجرا کنند.
SOSTAC ساستک مخفف چیست؟
SOSTAC مخفف جملهی “Situation, Objectives, Strategy, Tactics, Action, Control” است که یک مدل برنامهریزی بازاریابی ساختارمند است.
این مدل توسط پل سمیت توسعه داده شده است و شامل شش مرحله اصلی میباشد که هر کدام یک حرف از کلمهی SOSTAC را نمایندگی میکنند.
این مراحل به ترتیب شامل وضعیت (Situation)، اهداف (Objectives)، استراتژی (Strategy)، تاکتیک (Tactics)، عمل (Action) و کنترل (Control) هستند.
با استفاده از این مدل، بازاریابان میتوانند برنامههای بازاریابیشان را به صورتی ساختارمند و اثربخش طراحی کنند.
مراحل مدل بازاریابی SOSTAC بطور خلاصه
مدل بازاریابی SOSTAC از پنج مرحله تشکیل شده است که به شرح زیر میباشد:
مرحله برنامهریزی استراتژیک (Situation): در این مرحله، شرایط فعلی بازار و محیط رقابتی بررسی میشود و به تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها پرداخته میشود.
مرحله هدفگذاری (Objectives): در این مرحله، برای دستیابی به استراتژی بازاریابی موفق، اهداف مشخص و دقیقی تعیین میشود که باید به آنها دست یافته شود.
مرحله استراتژیگذاری (Strategy): در این مرحله، برای رسیدن به اهداف تعیین شده، استراتژیهای مناسب بازاریابی شناسایی میشود. استراتژیهای تعیین شده شامل استراتژیهای محصول، قیمتگذاری، توزیع و تبلیغات هستند.
مرحله عملیاتیسازی (Tactics): در این مرحله، برای پیادهسازی استراتژیهای تعیین شده در مرحله قبل، اقدامات عملیاتی و تکنیکهای مناسب شناسایی میشود. این مرحله شامل برنامهریزی جزئیات برای اجرای استراتژیهای بازاریابی است.
مرحله برنامهریزی عملیاتی (Plan): در این مرحله، برنامهریزی جزئیات برای اجرای استراتژیهای تعیین شده در مراحل قبل انجام میشود. این مرحله شامل اطلاعاتی مانند زمانبندی، بودجه، منابع مورد نیاز و مسئولیتهای مربوط به هر فعالیت است.
چگونه یک مدل بازاریابی sostac را طراحی کنیم؟
برای طراحی یک مدل بازاریابی SOSTAC، شما میتوانید از مراحل زیر پیروی کنید:
۱. وضعیت (Situation): ابتدا باید شرایط بازار و شرکت خود را بررسی کنید و به دنبال یافتن نقاط ضعف، قوت، فرصتها و تهدیدها (SWOT) بگردید. در این مرحله باید به سوالاتی مانند “شرایط بازار چگونه است؟” و “با رقبا روبرو هستیم؟” پاسخ دهید.
۲. اهداف (Objectives): پس از بررسی شرایط بازار، باید اهدافی که میخواهید با برنامهی بازاریابی خود دست یابید را مشخص کنید. این اهداف باید مرتبط، قابل دستیابی و قابل اندازهگیری باشند. به سوالاتی مانند “چه اهدافی را میخواهیم با این برنامهی بازاریابی دست یابیم؟” پاسخ دهید.
۳. استراتژی (Strategy): در این مرحله باید راهبردهایی را که برای رسیدن به اهداف خود در نظر دارید، تعریف کنید. این راهبردها باید به مسیر مطلوب و قابل اجرا باشند و با هدف نهایی همخوانی داشته باشند. به سوالاتی مانند “به چه راهبردهایی برای رسیدن به اهداف خود احتیاج داریم؟” پاسخ دهید.
۴. تاکتیک (Tactics): در این مرحله، باید برای اجرای راهبردهای خود، تاکتیکهایی را طراحی کنید. این تاکتیکها شامل ابزارهای بازاریابی مختلف مانند تبلیغات، فروش، رویدادها و … میباشند. به سوالاتی مانند “از چه ابزارهای بازاریابی برای اجرای راهبردهای خود استفاده میکنید؟” پاسخ دهید.
۵. تعریف استراتژی (Strategy): در این مرحله باید به سوالاتی مانند “هدف اصلی بازاریابی ما چیست؟”، “چه مزیت رقابتی داریم و چطور آن را تقویت میکنیم؟”، “چه گروههای هدفی را میخواهیم به آنها محصول یا خدمات خود را ارائه دهیم؟” و “چه پیامی را برای مشتریان خود تدارک میبینیم؟” پاسخ داد.
در این مرحله باید با توجه به بازار هدف، رقبا و مشتریان، یک برنامه راهبردی برای رسیدن به اهداف تعیین کنید. در واقع، باید برای هر هدف بازاریابی، استراتژی مناسبی تعیین کرده و اقداماتی را برای دستیابی به آن هدف انجام دهید.
با تعریف یک استراتژی بازاریابی مناسب، میتوانید به دستیابی به اهداف بازاریابی خود کمک کنید و برنامهی بازاریابی خود را برای اجرا و پیشبینی بهتر، به یک سند قابل استفاده تبدیل کنید.
۶. عملیات (Operations): در این مرحله باید به شکل عملیاتی برای اجرای تاکتیکهای خود پرداخته و نحوهی اجرای آنها را تعریف کنید. به سوالاتی مانند “چطور ابزارهای بازاریابی را برای رسیدن به هدف خود به کار بیاوریم؟” پاسخ دهید.
۷. نظارت و اندازهگیری (Monitoring and Measurement): در این مرحله باید یک سیستم نظارت و اندازهگیری برای بررسی اجرای برنامههای بازاریابی خود داشته باشید. این سیستم باید قابل اندازهگیری و ارزیابی باشد و برای بهبود روند کار به کار گرفته شود. به سوالاتی مانند “چگونه پیشرفت برنامه بازاریابی را اندازهگیری کنیم؟” پاسخ دهید.
۸. تغییر و بهبود (Change and Improvement): در این مرحله باید به دنبال بهبود و تغییرات در برنامه بازاریابی خود باشید و اقداماتی را برای بهبود عملکرد خود انجام دهید. به سوالاتی مانند “چگونه میتوانیم برنامهی بازاریابی خود را بهبود ببخشیم؟” پاسخ دهید.
با طراحی و پیادهسازی موفقیتآمیز مدل بازاریابی SOSTAC میتوانید برنامههای بازاریابی خود را به یک روند قابل اجرا و قابل پیشبینی تبدیل کنید و به دستیابی به اهداف خود کمک کنید.
مرحله استراتژیگذاری (Strategy) در مدل SOSTAC چگونه انجام می شود؟
مرحله استراتژیگذاری (Strategy) در مدل SOSTAC بسیار حیاتی است و به دلیل اهمیت آن نیاز به بررسی دقیق دارد. در این مرحله، با توجه به اطلاعات جمعآوری شده در مرحله پیشین و تحلیل فرصتها و چالشها، استراتژیهای بازاریابی برای رسیدن به اهداف موردنظر تعیین میشود.
در این مرحله، ابتدا باید اهداف و هدفهای کلی کسبوکار را مشخص کرد. سپس با توجه به این اهداف، استراتژیهای بازاریابی تعیین میشود. برای تعیین استراتژیها، میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد، مانند تحلیل SWOT، تحلیل PESTEL، تحلیل ماتریس BCG و غیره.
در این مرحله، استراتژیهای بازاریابی باید با اهداف و هدفهای کسبوکار هماستفاده و هماهنگ باشند. همچنین باید به مواردی مانند رقبا، مشتریان، بازارها و محصولات رقابتی توجه شود و استراتژیهای بازاریابی باید برای مقابله با چالشهای احتمالی نیز آماده شود.
در نهایت، استراتژیهای بازاریابی باید به صورت دقیق و به صورت کمپینهای بازاریابی توضیح داده شوند. به عبارت دیگر، برای هر استراتژی بازاریابی، باید تاکتیکها و اقدامات خاصی تعیین شود که باعث رسیدن به اهداف و هدفهای کلی کسبوکار شوند.
در نهایت، برنامه ریزی اجرایی برای هر تاکتیک ایجاد میشود و مدیریت پیشرفت این برنامه ریزی در مراحل بعدی به عهده گرفته میشود.
تاکتیک (Tactics) در مدل SOSTAC چگونه انجام می شود؟
در مدل بازاریابی SOSTAC، تاکتیکها (Tactics) در بخش “راهکارهای بازاریابی” (Marketing Tactics) در مرحله برنامهریزی (Plan) قرار میگیرند.
بعد از تحلیل وضعیت، تعیین اهداف و مشخص کردن استراتژیها، مرحله بعدی طراحی و اجرای تاکتیکهای بازاریابی است که باید به شکلی انجام شود که با استراتژیها و اهداف تطبیق داشته باشد. به عنوان مثال، اگر استراتژی شما برای جذب مشتریان جدید استفاده از تبلیغات در رسانههای اجتماعی است، تاکتیکهایی مانند طراحی تبلیغات، تهیه محتوای مناسب، تعیین هدفهای دقیق و انتخاب رسانههای مورد استفاده برای نمایش تبلیغات باید انجام شود.
برای طراحی تاکتیکها، از ابزارهای مختلفی مانند ماتریس مارکتینگ (Marketing Matrix)، ماتریس رقابت (Competitive Matrix)، ماتریس SWOT (SWOT Matrix) و ماتریس ترکیبی (TOWS Matrix) استفاده میشود که به شما کمک میکنند تا تاکتیکهایی باشید که باعث بهبود فعالیتهای بازاریابی شما شده و به اهداف مورد نظر شما دست یابید. در هر صورت، تاکتیکهای شما باید به شکلی باشد که با استراتژیهای شما سازگار باشد و با هدف نهایی شما همخوانی داشته باشد.
ترکیب استراتژی های مختلف بازاریابی با مدل SOSTAC
ترکیب استراتژیهای مختلف با مدل SOSTAC، به شما این امکان را میدهد که برای هر یک از مراحل SOSTAC، استراتژی مناسب خود را تعریف کنید. به عنوان مثال:
در مرحله S، برای تعریف استراتژی، میتوانید از استراتژیهای متمرکز بر بازاریابی دیجیتال، مانند بهینهسازی موتورهای جستجو، تبلیغات گوگل، تبلیغات شبکههای اجتماعی و غیره استفاده کنید. همچنین میتوانید از استراتژیهای متمرکز بر بازاریابی محتوا، مانند ارسال خبرنامه، نوشتن مقالات و بلاگ پستها، تولید ویدیوهای تبلیغاتی و غیره استفاده کنید.
در مرحله O، برای تعریف هدف، میتوانید از استراتژیهای مختلف استفاده کنید، از جمله افزایش فروش، جذب مشتریان جدید، ارتقای شناخت برند، افزایش وفاداری مشتریان و غیره.
در مرحله S، برای تعریف گروههای هدف، میتوانید از استراتژیهای مختلف استفاده کنید، مانند شناخت دقیق مشتریان هدف، تعیین نیازهای آنها، شناسایی فرصتهای بازار و تعریف پروفایل مشتریان هدف.
در مرحله T، برای تعریف تدابیر بازاریابی، میتوانید از استراتژیهای متنوعی استفاده کنید، از جمله تبلیغات در رسانههای مختلف، استفاده از بازاریابی محتوایی، ایجاد رویدادها و فروشگاههای نمایشی، ترویج از طریق شبکههای اجتماعی، برگزاری تخفیفهای ویژه و غیره.
در مرحله A، برای تعریف فعالیتهای عملیاتی، میتوانید از استراتژیهای مختلفی استفاده کنید، مانند ایجاد یک سایت وب، بهبود فرآیند خرید و فروش، بهبود تجربه مشتری در فروشگاه، بهینه سازی فرآیند تحویل، بهبود خدمات پس از فروش و غیره.
در مرحله C، برای ارزیابی عملکرد و پیشرفت، میتوانید از استراتژیهای متنوعی استفاده کنید، از جمله بررسی میزان افزایش فروش، میزان رضایت مشتریان، بررسی رتبهبندی در موتورهای جستجو، میزان تعامل با محتواها، بررسی نرخ بازگشت مشتریان و غیره.
برای مرحله P، برای تعیین برنامه عملیاتی، میتوانید از استراتژیهای متمرکز بر پایداری و رشد، استراتژیهای متمرکز بر کاهش هزینهها و استراتژیهای متمرکز بر افزایش ارزش، استفاده کنید.
مرحله P در مدل بازاریابی SOSTAC، به مرحله برنامهریزی عملیاتی یا Plan مربوط میشود.
در این مرحله، برنامهریزی جزئیات برای اجرای استراتژیهای تعیین شده در مراحل قبل انجام میشود. در این مرحله، باید یک برنامه عملیاتی دقیق و مفصل برای پیادهسازی استراتژیها تهیه شود که شامل اطلاعاتی مانند زمانبندی، بودجه، منابع مورد نیاز و مسئولیتهای مربوط به هر فعالیت باشد.
در این مرحله، باید از استراتژیهای متمرکز بر پایداری و رشد، استراتژیهای متمرکز بر کاهش هزینهها و استراتژیهای متمرکز بر افزایش ارزش، استفاده کرد. در واقع، باید برنامه عملیاتی تهیه شده، توسط استراتژیهای بازاریابی مناسب و تعیین شده در مراحل قبل، پوشش داده شود.
هدف این مرحله، تضمین اجرای دقیق و موثر استراتژیهای بازاریابی تعیین شده در مراحل قبل است. برنامهریزی دقیق در این مرحله به شما کمک میکند تا از تعهدات زمانی و مالی، مسئولیتهای تیم، منابع مورد نیاز و دیگر جزئیات اجرایی اطمینان حاصل کنید.
به طور خلاصه، ترکیب استراتژیهای مختلف با مدل SOSTAC، به شما این امکان را میدهد که به طور کلی از استراتژیهای بازاریابی متمرکز بر آنچه که بهترین نتیجه را در هر مرحله SOSTAC به دست میدهد، استفاده کنید و همچنین به شما این امکان را میدهد که به سادگی برنامهریزی کنید و به سرعت از برنامههای بازاریابی برای کسب و کار خود استفاده کنید.
کتاب های مفید برای مدل بازاریابی SOSTAC
اینجا چندین کتاب برای مطالعه درباره مدل بازاریابی SOSTAC معرفی میشود:
- “Digital Marketing Strategy: An Integrated Approach to Online Marketing” نوشته Simon Kingsnorth
- “Marketing Strategy: A Decision-Focused Approach” نوشته Orville C. Walker و John W. Mullins
- “The SOSTAC Guide to Writing the Perfect Plan” نوشته PR Smith
- “Strategic Marketing Planning: Theory and Practice” نوشته Malcolm McDonald و Peter Mouncey
- “Strategic Marketing: Planning and Control” نوشته Graeme Drummond و John Ensor
این کتابها به شما در فهم بهتر مدل بازاریابی SOSTAC کمک میکنند و به شما ابزارهای لازم برای طراحی و اجرای یک استراتژی بازاریابی مؤثر را میدهند.
بزرگان بازاریابی در مورد مدل بازاریابیSOSTAC چه گفته اند؟
بسیاری از بزرگان بازاریابی از جمله PR Smith، مخترع مدل بازاریابی SOSTAC، در مورد این مدل نظر دادهاند. در زیر به برخی از نظرات آنها درباره این مدل اشاره میکنیم:
PR Smith در کتاب خود با عنوان “The SOSTAC Guide to Writing the Perfect Plan”، مدل بازاریابی SOSTAC را به عنوان یک ابزار کارآمد برای تدوین استراتژی بازاریابی معرفی کرده است.
دیوید پاکارد، یکی از بزرگان بازاریابی دنیا، به مدل بازاریابی SOSTAC به عنوان یکی از ابزارهای مفید در تدوین استراتژی بازاریابی اشاره کرده است.
کوین لین، نویسنده کتاب “Digital Marketing Strategy: An Integrated Approach to Online Marketing”، از مدل بازاریابی SOSTAC به عنوان یکی از بهترین مدلهای برای تدوین استراتژی بازاریابی در دنیای دیجیتال نام برده است.
جوزف جافر، مدیر عامل شرکت McCann Worldgroup، به مدل بازاریابی SOSTAC به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در تدوین استراتژی بازاریابی اشاره کرده است.
به طور کلی، بزرگان بازاریابی در سراسر جهان از مدل بازاریابی SOSTAC به عنوان یک ابزار مؤثر در تدوین استراتژی بازاریابی استفاده میکنند و این مدل به عنوان یکی از مدلهای پرکاربرد و پرطرفدار در صنعت بازاریابی شناخته شده است.
مزایای مدل بازاریابی SOSTAC
مزایای مدل بازاریابی SOSTAC عبارتند از:
۱- طرحی ساده و قابل فهم: مدل بازاریابی SOSTAC با ساختاری ساده و قابل فهم، به کارآفرینان و بازاریابان کمک میکند تا به راحتی استراتژی بازاریابی خود را طراحی کنند.
۲- جامعیت: با در نظر گرفتن تمامی مراحل مهم در تدوین یک استراتژی بازاریابی، مدل بازاریابی SOSTAC جامعیت بالایی دارد و به کارآفرینان کمک میکند تا از ابتدا تا انتها در تدوین استراتژی خود موفق باشند. همچنین این مدل تجزیهوتحلیل جامعی از بازار، مشتریان، رقبا، و اجزای داخلی شرکت را فراهم میکند.
۳- یکپارچگی: با اینکه SOSTAC شامل مراحل مختلفی است، اما همه این مراحل با هم یکپارچه و مرتبط هستند و این به کارآفرینان کمک میکند تا در همهی این مراحل، با اندازهگیری پیشرفت خود، پیشرفت کنند.
۴- مرجعی مفید: مدل بازاریابی SOSTAC، به عنوان یک مرجع مفید در تدوین استراتژی بازاریابی، برای تمامی اعضای تیم بازاریابی و تمامی افرادی که در حوزه بازاریابی فعالیت میکنند، قابل استفاده است.
۵- ارزش آموزشی: مدل بازاریابی SOSTAC، به عنوان یک ابزار آموزشی، به کارآفرینان و بازاریابان کمک میکند تا چگونگی تدوین استراتژی بازاریابی را برای خود یاد بگیرند.
۶- تدوین استراتژیهای بازاریابی: با استفاده از این مدل، استراتژیهای بازاریابی جامع و برنامهریزی شده ایجاد میشوند.
۷- افزایش کارایی و بهرهوری: با اجرای مدل SOSTAC، میتوان بهرهوری و کارایی بازاریابی را افزایش داد و هدفمندی در برنامهریزی بازاریابی داشت.
معایب مدل بازاریابی SOSTAC
۱- انعطافپذیری کم: این مدل برای سازمانهایی با فرآیندهای بازاریابی پیچیده، ممکن است محدودیتهایی داشته باشد.
۲- تمرکز بر جزئیات: در این مدل تمرکز بر روی جزئیات بیشتر از نگرش کلی و استراتژیک است.
۳- پرهزینه بودن: برای پیادهسازی این مدل، به دلیل نیاز به تحلیل دقیق و کامل اطلاعات بازار، هزینههای بالایی ممکن است برای سازمان پیشآید.
مقالات پیشنهادی:
- انواع استراتژی های بازاریابی
- قیف فروش یا Sales Funnel چیست؟
- تحلیل رقبا چیست | چگونه آنالیز رقبا را انجام دهیم؟
- چگونه یک استراتژی بازاریابی موفق تدوین کنیم؟
- مدل آیدا (AIDA) چیست و چه مراحلی دارد؟
نتیجه گیری
مدل بازاریابی SOSTAC یکی از مدلهای مهم و محبوب در حوزه بازاریابی است. این مدل، با تأکید بر برنامهریزی و استراتژیگذاری در بازاریابی، به کاربران اجازه میدهد تا با توجه به ویژگیهای مختلف هر یک از مراحل، به طور کامل برنامهریزی کنند و از پتانسیل کامل آنها بهره ببرند.
مزایای استفاده از مدل SOSTAC شامل داشتن یک چارچوب واضح برای برنامهریزی، روشن شدن مراحل مختلف برای رسیدن به اهداف بازاریابی، تمرکز بر روی اهداف مشتری و نتیجهگیری با مبتنی بر دادهها و اطلاعات هستند.
اما همانطور که گفته شد، این مدل همچنین معایبی دارد. بهعنوان مثال، ممکن است برای شرکتهای کوچک و استارتاپها بسیار جزئی و زمانبر باشد، همچنین ممکن است برای شرکتهای بزرگ با ساختار پیچیده، مسائلی مانند انتقال دادهها و اطلاعات میان مراحل مختلف مدل مشکل ساز باشد.
در کل، استفاده از مدل بازاریابی SOSTAC به عنوان یک چارچوب عالی برای برنامهریزی و استراتژیگذاری در بازاریابی است. با توجه به نیازهای شرکت و هدف بازاریابی، ممکن است بهتر باشد از یکی از مدلهای دیگر استفاده کرد یا مدل SOSTAC را با توجه به نیازهای شرکت، سفارشی کرد.
اشکان ارکانی
درباره اشکان ارکانی
حرفه خود را با برنامه نویسی آغاز کردم و رفته رفته وارد حوزه سئو و دیجیتال مارکتینگ شدم و در مسیر تحلیل کسب و کارهای مختلف از منظر بازاریابی دیجیتال قدم گذاشتم. این وبلاگ را با علاقه فراوان و برای کمک به رشد کسبوکارها در فضای دیجیتال راه اندازی کردم. در این وبلاگ تجربیات و تحقیقات خود را در سئو و دیجیتال مارکتینگ به اشتراک می گذارم.
نوشته های بیشتر از اشکان ارکانی
دیدگاهتان را بنویسید