آموزش ترسیم مایند مپ یا نقشه ذهنی
زمان تخمینی مطالعه: 9 دقیقه
شاید اصطلاح نقشه ذهنی برایتان جدید باشد اما به شما اطمینان میدهم که حداقل برای یک بار، از آن استفاده کردهاید. برای اینکه بتوانید مفاهیم و اصول مربوط به یک حیطه را به روشی نظاممند طبقهبندی کنید، ایدهها اطلاعات و یادداشتها را مرتب نگهداری کنید و مطالب آموزشی را با ارتباط معنادار به هم وصل کنید، Mind Map روشی بسیار کارآمد است.
نقشه ذهنی چیست؟
در گذشتههای دور فیلسوفی به نام پورفیری برای اولین بار در تاریخ، برای دستهبندی بهتر مفاهیم ارائهشده توسط افلاطون از مایند مپ استفاده کرد. اما به صورت علمی تونی بوزان نویسنده انگلیسی درمورد نقشه ذهنی کتابهای زیادی نوشت. او درسال ۲۰۰۶ نرمافزاری به نام iMindMap برای رسم نقشههای ذهنی به بازار عرضه کرد.
نقشه ذهنی را میتوان نموداری درختی شکل برای بیان معنا، مفاهیم، کلمات، ایدهها، فعالیتها و… دانست. از روش مایند مپ برای هر مفهومی که دایره گستردگی داشته و عناصر آن به نوعی ارتباط طبقاتی دارند، میتوان استفادهکرد.
برایتان ممکن است پیش آمدهباشد که برای توضیح یک مفهوم و ارتباط آن با دیگر مفاهیم حوزهاش از نمودار درختی استفاده کردهاید. برای مثال در طبیعت نیز به وفور میتوانید ساختار درختی را مشاهده کنید.
نقشه ذهنی یک تکنیک گرافیکی با قدرت بالاست که باعث صرفهجویی در زمان و جلوگیری از فراموشی مطالب حین ارائه میشود. در این مورد میتوان ادعا کرد، مطالبی که قصد انتقال آنها را دارید، جایی درون ذهن شما هستند ولی ممکن است یکی یا تعدادی از آنها را فراموش کنید. نقشه ذهنی در اینجا وارد عمل میشود و با دادن نشانهای به شما، ذهنتان را وادار میکند به دنبال تمام مطالب مربوطه بگردد تا چیزی از قلم نیوفتد. عناصری که در نقشه ذهنی بکار رفتهاند، از نوع ادراکی هستند که نکته بالا را توجیه میکند. این عناصر در قالب بخشها و شاخههای مختلفی قرار میگیرند که باعث بروز خلاقیت فرد و همچنین تقویت حافظه میشود. آنچه با دیدن یکی از عناصر نقشه ذهنی، درون ذهن ما اتفاق میافتد همان طوفان مغزی است. ذهن با دیدن تعدادی نماد و شکل، شروع به سازماندهی اطلاعات برای حل مسئله میکند.
کاربرد نقشه ذهنی چیست؟
از آنجا که نقشه ذهنی یکی از بهترین روشهای افزایش خلاقیت فردی است، میتواند تاثیر مستقیمی در سطح کیفی زندگی شما داشتهباشد. لحضات زندگی پراست از مشکلات و موانعی که پیش روی شما قرار میگیرد. یک شخص خلاق، به مراتب بهتر از دیگران از پس این مشکلات برمیآید.
افزایش قدرت یادگیری با خلاصهنویسی
ساختار مایند مپ طوریست که گزینهای بسیار مناسب برای خلاصهبرداری از مطالب است. با استفاده از نقشه ذهنی، میتوانید اطلاعات مهم و حیاتی موجود در یک کتاب را به راحتی درون یک برگه کاغذ جای دهید. این نوع خلاصه برداری برای افرادی که میخواهند در طول یک بازه زمانی خلاصه نویسی کنند و در آخر، منبع خوبی برای مطالعه داشتهباشند، عالیست.
اهداف خود را دستهبندی کنید
اگر اهدافی دارید که هر تعداد از آنها در یک حیطه قرار میگیرند، با استفاده از مایندمپ میتوانید مشخص کنید در حال حاضر، در چه مرحلهای از تحقق هر هدف قرار دارید. با این کار، تصویری زیبا و مرتب از اهداف مهم زندگیتان دارید که حتی نگاه کردن به آن هم درون شما انگیزه ایجاد میکند.
طبقهبندی اطلاعاتی که لازم دارید
شاید بتوان اذعان داشت که بهترین و مهمترین کاربرد مایندمپ، طبقهبندی و تقسیم اطلاعات است. در این روش شما میتوانید ارتباط مخفی بین هرکدام از مفاهیم اطلاعات را رسم کنید تا در صورت لززوم، از وجود این ارتباط آگاه شوید. این را نیز بدانید که ذهن شما برای بازیابی اطلاعاتی که به روشی نظاممند طبقهبندی کردهاست، بسیار تواناست. با این کار به نوعی آن اطلاعات را برای همیشه در ذهن خود جای میدهید.
برنامهریزی دقیق و قویتر با Mind Map
باخلاصه کردن مطالب مهم و برقراری ارتباط معنادار بین بخشهای مختلف یک مفهوم کلیدی، میتوانید با نگاهکردن به یک صفحه دریابید الان کجا هستید و قدم بعدی چه میتواند باشد.
دیگر مزایایی که برای نقشه ذهنی میتوان نام برد.
- ارتباط بین نیمکره چپ و راست را افزایش و درنتیجه عملکرد مغز را چندین برابر میکند.
- به دلیل تشکیل تصویر بزرگ از هدف، درک بهتری بوجود میآورد.
- یادآوری اشکال در رنگهای متفاوت بسیار آسانتر اطلاعات نوشتاری خالی است.
- مرور مطالب به دلیل خلاسهسازی، بسیار آسان است.
وقتی برای انجام کاری در آینده مصمم هستید، با ثبت نقشه ذهنی آن میتوانید به مطالب بیشتری دست پیدا کنید
چطور نقشه ذهنی با مغز ارتباط برقرار میکند؟
تحقیقات دکتر راجر اسپری در زمینه نحوه تفکر که به کسب جایزه نوبل برایش منجر شد، نشان داد که قسمت اخر مغز، قشر مغز به دو نیم کره راست و چپ تقسیم شدهاست. این دو نیمکره هرکدام به انواع گستردهای از وظایف فکری با اسم مهارتهای قشر مغز مجهزاند. این وظایف عبارتاند از خطوط، رنگ، لیست، منطق اعداد، تخیل، کلمات و گشتالت. طی تحقیقات ایشان مشخص شد اگر این فعالیتها بایکدیگر ادغام شوند، همکاری دونیم کره نیز بایکدیگر افزایش مییابد. برای مثال اگر فعالیتی مثل منطق با فعالیتی از جنس احساس مخلوط شود، دو نیمکره با یکدیگر به فعالیت میپردازند.
حال شاید برایتان سوال شود مطالب فوق با Mind Map چه ارتباطی دارد؟ نکته همینجاست. هنگامی که ذهن شما درحال Mind Mapping است، نه تنها قدرت حفظ مطالب و اصول مربوط به حافظه را تمرین میکنید، بلکه درحال استفاده از مهارتهای قشری خودتان هستید. حین استفاده از ابزارهای تفکر واقع در نیمکره چپ و راست مغز، میتوانید شواهدی مبنی بر افزایش سازماندهی فکر و شفافیت افکار را شاهد باشید. نقشه ذهنی درواقع ابزاری برای تخیل، تداعی کردن و ثبت موقعیت مکانی است. میتوانید نقشه ذهنی را به عنوان ابزاری برای تفکر در نظر بگیرید که تمام روشهای مهم و درست تقویت حافظه را درون خود جای دادهاست.
برتری تصاویر نسبت به کلمات
شاید شنیدهاید که ((یک عکس معادل هزارکلمه، حرف برای گفتن داره))
این عبارت کاملا درست و نشاندهنده قدرت بسیار بالای تصاویر نسبت به کلمات در انتقال مفاهیم است. در مایندمپ ما تصاویر را با یکدیگر مرتبط کرده و به آسانی بخاطر میسپاریم. دلیل این سهولت در بیادآوردن یک تصویر، این است که هنگام توجه به یک عکس، طیفی از مهارتهای قشری، به مراتب گستردهتر از کلمات در ذهن فعال میشود. این مهارتها شامل ارتباط، تحریک، خلاقیت و حافظه است که تصاویر را بیشتر دوست دارند!
مقالات پیشنهادی:
- سایت مپ (Sitemap) چیست؟
- نورومارکتینگ کاربردی
- انواع روشهای سئو
- بیزینس پلن چیست؟
- پیشنهاد فروش ویژه یا USP
چطور Mind Map بسازیم؟
آنطور که گفتهشده، مایندمپ را برای تشویق جریان آزاد ایدهها و اطلاعات ساختهاند. پس طراحی آن نباید کاری سخت و بعید باشد تا هر فرد بتواند در حد درک و فهم خویش راز آن استفاده کند. برای طراحی مایند مپ میتوانید از کاغذ و یا نرمافزارهای مختلف استفاده کنید.
ایده اصلی را پیدا کنید
ابتدا مفهومی را که مسئله و موضوع مهم شماست پیدا کنید. آن را در مرکز صفحه یا کاغذ بنویسید.
عناوین فرعی را اضافه کنید.
حال خود و اعضای تیمتان مفاهیم مرتبط با موضوع اصلی را پیدا کنید و بنویسید. در این مرحله از از روش تفکر بارش مغزی استفاده کنید. هر ایده یا مفهومی که معقول بنظر میرسد را بنویسید.
در این مرحله با کمی تفکر میتوانید ترتیب توالی ایدهها و مفاهیم رو پیدا کنید. اگر نیاز بود قسمتی را دوباره طراحی کنید تا اطلاعات به نحو بهتری سازماندهی شوند، حنما انجام دهید.
مراحل بالا را برای زیرمجموعهها تکرار کنید
هر ایده که در قسمت زیر مجموعهها قرار گرفته، میتواند خود یک ایده محوری باشد تا به لایههای زیرین مفاهیم نیز دست پیدا کنیم. علاوه بر این، گاهی نیاز است که تعدادی از زیردستهها که در دستههای متفاوت قرار گرفتهاند، به یکدیگر متصل شوند. با این کار ممکن است حوزه معنایی مرتبط و جدیدی را کشف کنید که نقشه ذهنی شما را کاملتر کند.
غربالگری کنید
حال که نقشه ذهنی را کامل کردید، به همراه دیگر اعضا تیم بنشینید و ایدههایی که برایتان کارامد هستند را مشخص کنید. از ایدههایی استفاده کنید که بیشترین ارتباط را به مفهوم اصلی شما دارند.
خلاقیت به خرج دهید
هیچ قانونی در تدوین و طراحی مایند مپ وجود ندارد و نیازی به طراحی حرفهای ندارید و فقط از رنگها و شکلهای مختلف برای هر قسمت از نقشه ذهنی استفاده کنید تا جذاب بنظر برسد.
قسمتهای مختلف یک نقشه ذهنی
اگر به دنبال لیستی از مواردی که حتما باید در نقشه ذهنی وجود داشتهباشند هستید، یه موارد زیر توجه کنید.
تم اصلی
تم اصلی در مرکز توجه قرار میگیرد که میتواند یک موضوع، مشکل یا یک تفکر باشد. هنگامی که به یک موضوع فکر میکنید، تصاویری در همان حوزه معنایی در ذهن شما شکل میگیرد. مثلا وقتی به خلاقیت فکر میکنید، اولین تصویری که به ذهن شما خطور میکند چیست؟
وابسته به تم اصلی
آنچه که با تفکر بیشتر روی تم اصلی به ذهن خطور میکند را وابسته مینامیم. آنهایی که مستقیما وابسته به موضوع اصلی هستند، وابستههای سطح یک نام دارند. آنهایی که وابسته به سطح یک هستند، وابستههای سطح دو میباشند و به همین ترتیب تا آخر. وقتی اکثر وابستهها را پیدا کنید، ارتباط بین آنها را کشف میکنید که این ارتباطات برای یادآوری و تفکر خلاقانه ضروریاند
کلیدواژه
آنچه در نقشه ذهنی میبینید، اطلاعات استع. در حالت ایدهآل اطلاعات فقط در قالب کلمات کلیدی نگارش میشوند که بتوانند بار معنایی یک مفهوم را منتقل کنند. هر کلمه باعث میشود نقشه ذهنی آزادی، خلاقیت و وضوح بیشتری داشتهباشد.
جمعبندی
اکنون که بهصورت کامل با نقشه ذهنی آشنا شدید، تعلل نکنید از آن برای هر مسیلهای که نیاز به تفکر و خلاقیت دارد، استفاده کنید. هرگاه با مشکلی روبرو شدید، سریعا کاغذی بردارید و در مرکز آن موضوع اصلی را یادداشت کنید و هرآنچه را که به ذهنتان خطور میکند در حول موضوع اصلی یادداشت کنید. میتوانید از دیگران نیز بخواهید که کارتان را تکمیل کنند زیرا ممکن است نکتهای از چشم شما غافل ماندهباشد. مایند مپ روشی بسیار مفید برای ارائه و تدریس است. اگر با تدریس سروکار داشتهاید از اهمیت آن آگاهید.
درباره اشکان ارکانی
حرفه خود را با برنامه نویسی آغاز کردم و رفته رفته وارد حوزه سئو و دیجیتال مارکتینگ شدم و در مسیر تحلیل کسب و کارهای مختلف از منظر بازاریابی دیجیتال قدم گذاشتم. این وبلاگ را با علاقه فراوان و برای کمک به رشد کسبوکارها در فضای دیجیتال راه اندازی کردم. در این وبلاگ تجربیات و تحقیقات خود را در سئو و دیجیتال مارکتینگ به اشتراک می گذارم.
نوشته های بیشتر از اشکان ارکانی
دیدگاهتان را بنویسید